VĂN HÓA ẨM THỰC NHẬT BẢN

Văn hoá ẩm thực Nhật Bản là một trong các bản sắc văn hoá đặc sắc nhất trong kho tàng ẩm thực thế giới. Các món ăn của người Nhật không những ngon mắt và tốt với sức khoẻ mà còn chứa đựng những ý nghĩa thú vị. Người Nhật cũng có những nguyên tắc trên bàn ăn đặc biệt bạn cần biết nếu có cơ hội đến và sống ở đây.

Dưới bài viết này, New B sẽ bật mí cho bạn những nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản cũng như những quy tắc bạn nên biết khi thưởng thức đồ ăn tại đây.

I. Đặc trưng văn hóa ẩm thực Nhật bản

Đặc trưng văn hóa ẩm thực Nhật Bản nổi bật với những món ăn tinh tế, đơn giản hóa cách chế biến, mang nhiều ý nghĩa tượng trưng cũng nhiều quy tắc ăn uống độc đáo.

1.1. Ẩm thực Nhật Bản là sự kết hợp văn hóa của nhiều quốc gia

Nhìn vào bàn ăn của người Nhật, bạn có thể dễ dàng nhận thấy đây là sự pha trộn giữa ẩm thực Trung Quốc và các món ăn phương tây kết hợp với những món ăn truyền thống của người Nhật.

Chắc hẳn nhiều bạn không biết, Ramen thực chất là món mì có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng đã được người Nhật khéo léo và sáng tạo thêm thành món mì của riêng mình.

Món Tempura nổi tiếng của Nhật Bản thực chất đến từ Bồ Đào Nha và xuất hiện lần đầu tại Nhật vào thế kỷ 16. Món thịt nướng kiểu Nhật Yakiniku cũng có nguồn gốc từ phương tây.

Bên cạnh đó, trên bàn ăn của người Nhật hiện nay, ngoài các món ăn truyền thống thì cũng thường có thêm xúc xích, bánh mì,…những đồ ăn đặc trưng của phương tây.

1.2. Triết lý ẩm thực Nhật Bản theo quy tắc “Tam ngũ”

Điểm đặc biệt không thể bỏ qua khi nhắc đến văn hóa ẩm thực Nhật Bản chính là quy tắc “Tam ngũ”, hầu hết các món ăn đều tuân theo quy tắc này. Cụ thể:

• Ngũ vị: Chua- Cay- Đắng – Mặn – Ngọt
• Ngũ pháp: Sống – Hấp – Chiên – Nướng – Ninh
• Ngũ sắc: Trắng – Vàng – Đỏ – Xanh – Đen.

Ngoài ra, cách nêm nếm của người Nhật cũng được đi theo thứ tự nguyên âm của bảng chữ cái tiếng Nhật (Sa/shi/su/se/so):

• Sa: Đường, rượu
• Shi: Muối
• Su: Giấm
• Se: Tương
• So: Đậu tương miso

Chính vì vậy các món ăn Nhật Bản có hương vị rất riêng, màu sắc cũng rất đẹp mắt, mang đến sự độc đáo riêng cho tinh hoa ẩm thực của người Nhật.

1.3. Mỗi thực phẩm đều có ý nghĩa riêng

Không chỉ đẹp mắt, tinh tế ở vẻ bề ngoài, mỗi thực phẩm hay món ăn của người Nhật đều mang những ý nghĩa riêng, những lời chúc gửi đến người thưởng thức. Ví dụ:

• Tôm: Thể hiện mong ước trường thọ. Món tôm lưng gù với bộ càng dài thường được xuất hiện vào ngày tết mang ý nghĩa như lời chúc trường thọ và sự khởi đầu may mắn.
• Trứng cá tuyết: Lời chúc cho gia đình sung túc, sum vầy.
• Cá Tai – Màu đỏ của sự may mắn.
• Đậu phụ: Chúc cho sức khỏe dồi dào.
• Khoai so Satoimo: Lời chúc cho gia đình ngày càng phát triển, hòa thuận.
• Món rong biển cuộn: Lời chúc hạnh phúc trong năm mới.
• Món Tempura: Lời chúc trường thọ

1.4. Chế độ ăn uống lành mạnh – đơn giản hóa cách chế biến

Người Nhật có thói quen ăn uống rất lành mạnh, chủ yếu là các thực phẩm ít béo như cá, rau củ, sử dụng ít gia vị và tối giản hóa các bước nấu nướng. Đây cũng là một trong những bí kíp sống thọ của người Nhật đã được các nhà khoa học công nhận.

.

• Người Nhật ăn rất nhiều cá: Thay vì ăn nhiều thịt đỏ (bò, heo) thì người Nhật hầu như chỉ ăn các loại cá biển và hải sản giàu acid béo omega. Loại thực phẩm này tốt cho sức khỏe hơn các loại thịt đỏ, chứa nhiều nguyên tố vi lượng giúp cơ thể đầy năng lượng mà lượng calo nạp vào cơ thể lại tương đối ít.
• Ăn nhiều rau xanh: Người Nhật có rất nhiều món ăn được chế biến từ thực vật, các loại đậu, salad,… và cũng thường xuyên ăn trái cây trong các bữa ăn hằng ngày.
• Đơn giải hóa cách chế biến: Đây là nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản. Người Nhật ưu tiên các món sống, hấp, luộc hơn là các món ăn nấu qua lại nhiều lần hay các món nhiều dầu mỡ.
• Sử dụng ít gia vị: Giữ nguyên hương vị cơ bản của thực phẩm là nguyên tắc vàng trong chế biến ẩm thực Nhật Bản. Họ sử dụng rất ít phụ gia, đặc biệt là muối, điều này giúp cho đồ ăn có vị ngọt, tươi ngon thuần túy.
• Ăn no đến 80%: Hay còn gọi là phương pháp Hara Hachi Bu. Chỉ cần ăn no đến 80% thì sẽ ngừng ăn dù rất ngon miệng, điều này giúp làm giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa, cơ thể cũng nhẹ nhàng sau khi ăn.
• Các món lên men là không thể thiếu: Các món như súp miso, nước tương, mơ ngâm, đậu nành lên men là các món ăn không thể thiếu trong ẩm thực Nhật Bản. Giúp hỗ trợ tiêu hóa, đường ruột khỏe mạnh hơn.

1.5. Bữa ăn sáng đặc trưng kiểu Nhật với đầy đủ dinh dưỡng

Người Nhật đặc biệt chú trọng đến bữa ăn sáng của mình. Thay vì các món ăn nhanh, bữa sáng của người Nhật thường là cơm và được chuẩn kỹ lưỡng và đầy đủ dinh dưỡng.

Bữa sáng truyền thống kiểu Nhật sẽ là sự kết hợp của cơm, các món súp, protein từ cá, trứng hoặc đậu nành lên men cùng các món ăn phụ.

Một bữa sáng kiểu Nhật cơ bản có thể bao gồm các món:

• Cơm trắng
• Cá hồi nướng
• Trứng chiên
• Súp Miso
• Rau củ luộc, rau củ muối
• Đậu nành lên men

1.6. Các món ăn đặc trưng theo từng mùa

Ẩm thực của người Nhật đặc trưng theo từng mùa, bạn sẽ cảm nhận được hương vị thiên nhiên 4 mùa, sự tinh tế của người Nhật qua những nguyên liệu cũng như cách trình bày món ăn theo từng mùa.

• Mùa xuân: Những món nổi bật như cơm nghêu, măng tươi và bánh ngọt làm từ dâu tây và hoa anh đào. Với người Nhật, hoa anh đào là biểu tượng của mùa xuân nên trong các món ăn thường xuất hiện màu hồng đặc trưng này.
• Mùa hè: Mì ống trúc, mì lạnh, tào phớ,… Các món ăn được chế biến, trang trí đơn giản, tươi mát.
• Mùa thu: Mùa thu Nhật Bản có rất nhiều món ăn nổi tiếng, đặc biệt là các món ăn từ nấm Matsutake và cá thu đao Nhật Bản, khoai lang, bí đỏ…
• Mùa đông: Mùa đông của Nhật Bản nổi bật với các món nóng như lẩu, Oden, Các loại cháo như Okayu, Zosui,…Mì Ramen, Các món hầm,..

1.7. Người Nhật có nhiều quy tắc ăn uống thú vị – Văn hóa ẩm thực Nhật Bản

Người Nhật nổi tiếng với sự quy củ và tỉ mỉ trong bất kỳ việc gì; Trong ăn uống họ cũng có nhiều quy tắc mà bạn cần chú ý để tránh sai sót và để lại ấn tượng tốt trong mắt họ.

• Vị trí ngồi trong bàn ăn: Người quan trọng nhất sẽ ngồi xa cửa nhất. Hãy chờ những người có cấp bậc hơn hoặc người cao tuổi ngồi rồi bạn mới ngồi. Nếu là khách, bạn hãy để chủ nhà chọn chỗ cho mình.
• Cảm ơn/ mời trước khi ăn: “Itadakimasu” (Xin phép dùng ạ/Cảm ơn vì món ăn).
• Khi ăn thức ăn nên ăn cả miếng và không nên để phần cắn dở vào bát/đĩa của mình. Nếu miếng quá to, hãy dùng tay che miệng.
• Người Nhật rất kiêng kị việc chuyền và nhận thức ăn bằng đũa (Vì liên quan đến 1 nghi thức trong đám tang).
• Không dùng đôi đũa đang ăn để gắp cho người khác, nên dùng đũa mới.
• Không để đũa lên miệng bát. Người Nhật thường để đũa lên chiếc gác đũa.
• Tăm xỉa răng thường được để ở nhà vệ sinh trong các nhà hàng ở Nhật (vì phụ nữ Nhật rất ngại xỉa răng trước mặt người khác).
• Không dùng tay hứng đồ ăn bị rơi, khi lấy đồ ăn, bạn hãy dùng bát của mình để hứng.
• Không để xương, vỏ hải sản vào nắp bát hoặc bát đĩa khác. Hãy để vỏ hải sản vào đĩa đựng món ăn sau khi kết thúc để tránh bị coi là bất lịch sự.

2. 5 món đặc trưng trong tinh hoa ẩm thực Nhật Bản

Trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản có rất nhiều món ăn độc đáo và nổi tiếng trên toàn thế giới. Dưới đây, chúng tôi sẽ chia sẻ đến bạn 5 món ăn nổi tiếng nhất, đặc trưng cho tinh hoa ẩm thực Nhật và ý nghĩa của nó.

2.1. Sushi – Món ăn hội tụ đầy đủ tinh hoa ẩm thực Nhật Bản

Sushi Nhật Bản là món ăn nổi tiếng mà chắc hẳn ai cũng biết. Đây là món ăn không thể thiếu trong các bữa ăn của người Nhật, đặc biệt là vào những ngày lễ truyền thống.

Nguyên liệu chính của món ăn này là cơm trộn giấm, kết hợp với các loại thủy hải sản tươi sống như cá ngừ, bào ngư, cá hồi, tôm,.. ăn kèm với dưa leo, củ cải muối, trứng tráng, wasabi và nước tương.

Sushi có rất nhiều loại với nhiều màu sắc khác nhau. Đặc biệt còn có các loại đặc trưng cho từng mùa.

• Mùa xuân người Nhật thường ăn 5 món sushi hải sản, gồm: Hama-guri (làm từ trai biển); Sayori (Làm từ cá biển); Tori-gai (Làm từ sò trứng); Miru-gai (làm từ cua, trai, sò); Kisu (làm từ cá biển đen).
• Mùa hè người Nhật thường ăn 4 loại sau: Awabi (làm từ bào ngư); Uzuki (Làm từ cá vược biển); Anago (Làm từ cá chình) và Aji (làm từ cá ngừ).
• Mùa thu người Nhật thường ăn 3 loại gồm: Kampachi (làm từ cá kampachi); Kohada (làm từ cá trích, cá mòi); Saba (làm từ cá thu).
• Mùa đông người Nhật sẽ ăn: Ika (làm từ cá nục), Aka-gai (làm từ trai biển lớn); Hirame (làm từ cá bơn), Tako (làm từ bạch tuộc).

Bạn có thể dễ dàng nhận thấy những đặc trưng văn hóa ẩm thực Nhật Bản trong món sushi: Đơn giản – Tinh tế.

2.2. Trà đạo – Đỉnh cao nghệ thuật trà Á Đông

Trà đạo được coi là một trong những hình thức nghệ thuật cao nhất trong văn hóa Nhật Bản. Nghệ thuật Trà đạo của Nhật Bản không chỉ đơn thuần là việc uống trà mà còn có các quy tắc nhất định, giúp bạn có cảm giác thư thái, thanh lọc tâm hồn,…

Trà đạo của Nhật Bản có 4 quy tắc cơ bản mà người thưởng thức cần phải hiểu là:

• Hòa: Sự hòa hợp giữ con người và thiên nhà, giữa người thưởng trà và dụng cụ pha trà.
• Kính: Sự kính trọng với mọi người và với dụng cụ pha trà.
• Thanh: Sự thanh khiết, bao dung, khiêm nhường.
• Tịch: Tịnh tâm trong tâm hồn con người, từ đó đem lại cảm giác hạnh phúc.

Nghệ thuật trà đạo của người Nhật nổi tiếng trên khắp thế giới, không ít nơi trên thế giới có các lữ quán, câu lạc bộ giúp bạn trải nghiệm môn “nghệ thuật” này.

2.3. Sashimi – Đặc trưng cho văn hóa ẩm thực Nhật Bản

Tương tự như Sushi, Sashimi cũng là một trong những đại sứ ẩm thực của nước Nhật, nổi danh trên khắp thế giới. Thành phần chính của món ăn này là các loại hải sản tươi sống, giữ được hương vị biển cả rất đặc trưng với màu sắc bắt mắt, ăn kèm với tía tô, củ cải và mù tạt, nước tương.

Đây là món ăn khai vị thường được mang ra đầu tiên trong các bữa ăn. Sashimi được trang trí tỉ mỉ, rất bắt mắt, thể hiện tay nghề “thượng thừa” của đầu bếp Nhật Bản.

2.4. Tempura – Món chiên nổi tiếng nhất của Nhật Bản

Nhắc đến món chiên ở Nhật không thể không nhắc đến Tempura, đây là món chiên nổi tiếng nhất của xứ sở mặt trời mọc.

Nguyên liệu để chế biến món ăn này rất đa dạng, có thể là thủy sản, hải sran và các loại rau củ,… được tẩm bột chiên xù vàng rụm. Điểm đặc biệt là tất cả các loại cá, tôm, rau củ đều phải thật tươi, mới tạo nên sự kết hợp hoàn hảo, vừa giòn, béo bên ngoài nhưng tại tươi ngon bên trong.

2.5. Rượu Sake – Quốc tửu của người Nhật

Nhắc đến tinh hoa ẩm thực Nhật Bản không thể không kể đến quốc tửu của người Nhật – Rượu Sake. Đối với người Nhật, rượu Sake không chỉ là sợi dây liên kết các mối quan hệ trong cuộc sống với nhau còn là cầu nối của họ với thần linh.

Loại rượu này có từ thời cổ đại, làm từ gạo và nước. Mùa đông uống vào sẽ giúp làm ấm cơ thể và mùa hè sẽ được ướp lạnh và thưởng thức như một loại rượu vang thượng hạng.

Xem thêm: Con người Nhật Bản như thế nào?

Trên đây là đôi nét về văn hóa ẩm thực Nhật Bản cùng các món ăn đặc trưng, tinh hoa ẩm thực của đất nước này. Nếu có dịp đến Nhật hoặc học tập tại đây, chắc chẳn những chia sẻ này sẽ giúp ích cho bạn.

Để được tư vấn và cung cấp các thông tin du học Nhật Bản mới nhất, đừng ngần ngại liên hệ với New B.